Volkomen zinloos of groots en meeslepend?
“Ik ben Don Quichot. Van beroep ben ik een dolende ridder. Mijn wetten zijn: wat slecht is goed maken, het goede verspreiden en het kwade voorkomen. Ik ben niet geïnteresseerd in een gemakkelijk leven, in ambitie of hypocrisie. Voor mijn eigen glorie zoek ik het smalste en het moeilijkste pad. Is dit het gedoe van de dwaas of de onwetende?”
Miguel de Cervantes Saavedra
Wat bezielt de mensen die het vanwege corona hebben gemunt op 5G-zendmasten? Het komt op mij over als volkomen zinloos geweld. Toch is de strijd hardnekkig. En hoe meer gezagsdragers zich ertegen uitspreken, hoe erger het wordt. In een poging het te begrijpen ga ik te rade bij de literatuur. En dan treft mij de gelijkenis met het gevecht van Don Quichot tegen de windmolens. Net zo zinloos. De auteur van dit verhaal – Cervantes – zat in de gevangenis toen hij het in 1605 uit zijn duim zoog. Dat lijkt me geen toeval! Nergens voelt de mens zich machtelozer dan in de gevangenis; nergens is de behoefte groter aan het terugwinnen van de regie – in elk geval over wat men er zelf van denkt.
Hoewel Don Quichot vaak wordt afgeschilderd als een dwaze figuur, heeft deze mislukte held met zijn papieren helm vele harten gestolen. Het boek van Cervantes is na de Bijbel het meest vertaald ter wereld. De tragische ridder slaagde er weliswaar niet in overwinningen te behalen; de windmolens weken voor geen centimeter. Hij kreeg juist een klap van de molen. Maar zijn intentie was goed, of in elk geval niet slecht. Hij probeerde de wereld te verbeteren en was bereid het op te nemen tegen een gigantische overmacht. Zijn strijd was gericht tegen de grauwe en vijandige werkelijkheid. Door de kille realiteit niet voor lief te nemen, maar een andere voorstelling van zaken te geven, maakte zijn gevoel van onmacht plaats voor heldendom. Don Quichot was zo beschouwd ‘een man met een missie’ en niet langer een gevangene van zijn eigen tekortkomingen.
Cervantes was in het echte leven een klaploper en een belabberde ambtenaar. Hij was zoals velen van ons, allesbehalve succesvol. Althans, op het eerste gezicht. Met zijn schepping van Don Quichot is alles veranderd in het tegendeel. En Cervantes is de geschiedenis ingegaan als gevierd schrijver van een wereldberoemd verhaal. Zo moeten mensen zich voelen als ze zendmasten te lijf gaan. Die denken neem ik aan net als Don Quichot: we gaan het goede verspreiden en het kwade voorkómen. Gevangen in de strijd tegen een onzichtbaar virus, nemen ze het zwaard op tegen een vijandige menselijke creatie. De rationele tegenwerping dat hun vijanden gewoon windmolens zijn, wakkert hun strijd verder aan. Net als onze ridder zijn ze daardoor pas goed overtuigd dat zij het moeten opnemen tegen oosterse reuzen. Hun leven is niet langer saai en druilerig, ze doen iets!
Ik keur het in brand steken van zendmasten natuurlijk af. Maar ik begrijp het wel beter, als ik me verplaats in de romantische Don Quichot, die ik wel sympathiek vind. Ik verlang ook naar een meeslepend verhaal over COVID19, in plaats van de reeks kille cijfers en grafieken die dagelijks over ons worden uitgestort. De overheid laat het aan onszelf over om betekenis te geven aan de aantallen ziekenhuisopnames en de sterftecijfers. Het is tijd voor serious story telling – zodat we ons allemaal kunnen identificeren met eervolle helden. Niet alleen de mensen in de cruciale beroepen, maar vooral degenen die op dit moment weinig kunnen doen. Zij snakken naar eerherstel.
Laten we het coronavirus tegemoet treden met medemenselijkheid. Want het is een natuurramp; geen oorlog. Het heeft geen zin elkaar de schuld te geven. Oorlogszuchtige taal brengt mensen op het idee dat ze de macht moeten grijpen. Terwijl we juist geduld moeten hebben. Niet teveel tegelijk willen. Elkaar bewust met rust laten. Eigenlijk denk ik dat de boodschap van Don Quichot is: don’t try this at home!