De formule van de Rozenkrans

Het katholieke geloof gaat oppervlakkig gezien overwegend over mannen. Het draait vooral om de Vader en zijn zoon Jezus. Zo een vrouw al in dit verhaal te pas komt, gaat het over de wijze waarop zij met mannen omgaat - als een verleidster - of de wijze waarop zij zwanger wordt. Van een zoon. Daar komt juist geen enkele verleiding bij kijken. Sterker nog, veel Bijbelse vrouwen van betekenis zijn oud en onvruchtbaar; deze ‘steriliteit’ bevestigt hun zuivere imago. Maria van Nazareth is een uitzondering; zij is miraculeus vruchtbaar. Maar zuiver is zij wel, ‘onbevlekt’ zelfs. Er worden maar liefst tien deugden aan haar toegeschreven: zuiverheid, wijsheid, deemoed, geloof, toewijding, gehoorzaamheid, armoede, geduld, barmhartigheid en compassie.

Achtergesteld

Als vrouw voel ik me een beetje achtergesteld bij Bijbelse mannen als Adam, Mozes en uiteraard Jezus. Eva is slechts een ‘stekje’ van Adam. Met de uittocht uit Egypte hadden vrouwen niets van doen. En bij Jezus valt iederéén in het niet. Een paar vrouwen springen eruit: Eva die de hele mensheid ten val bracht door van De Boom te eten (of eigenlijk doordat zij haar man daartoe verleidde) en Maria Magdalena, de geliefde van Jezus. Zij zijn veelbesproken, maar de Katholieke Kerk stelt hen niet bepaald ten voorbeeld. Verering is voorbehouden aan de moeders – en bij de protestanten zelfs dat niet. Nu ben ik zelf moeder en dat vind ik héél belangrijk. Maar vandaag de dag is het de bedoeling dat ik méér ben. En bovendien: de tien deugden van Maria zijn zeer te prijzen, maar wel van het slaafse soort. Ze vragen bijna om misbruik!

Kleinerend

Toen ik laatst opnieuw een grote Pater Noster in handen kreeg, had ik mijn oordeel dus al snel klaar. Ter informatie: een Pater Noster is een gebedssnoer om de Rozenkrans te bidden, een serie van pakweg 15 Onzevaders (tot God) en 150 Weesgegroeten (tot Maria). Daar heb je het weer – dacht ik - een genderbalans van 1:10! Vijf dikke kralen voor het gebed tot De Vader en vijftig kleintjes voor de moeder. En dan de inhoud van de gebeden: ‘Uw wil geschiede’ (van God) en ‘gezegend is de vrucht van uw schoot’ (van Maria). Ik dacht: wie is toch die man die op zondag het vlees snijdt? Waarom staat Hij zo centraal? Waarom moeten we tien keer zo vaak tot Maria bidden, met een gebed dat vaak kleinerend wordt afgedaan met ‘weesgegroetje’? En als een vrouw de Rozenkrans bidt, waar vraagt ze dan om?

Spiritueel

Via google ligt het antwoord bepaald niet voor de hand. Vele muisklikken verder, lees ik in enkele publicaties van de Katholieke Kerk dat wij ‘dankzij Maria’ nader tot God kunnen komen. ‘Zij gaat ons voor op een spirituele weg als moeder, leraar en als gids. En zij ondersteunt ons met voorspraak.’ En haar belang wordt vaak benadrukt door vele kerkvaders, waaronder de Paus zelf. Maar ik ontkom niet aan de indruk dat de vrouw het niet háált bij de man als het gaat om spiritualiteit. Toch zijn er hoopgevende uitzonderingen. De mystica Hildegard von Bingen – een Benedictijnse abdis – beschrijft een Goddelijke omhelzing als ‘moederlijk’. En ze waagt het de kerk te vergelijken met een vrouwenlichaam.

Moedig

De zaak komt natuurlijk in een totaal ander daglicht te staan, als God ook vrouw zou kunnen zijn. Von Bingen zag de mens als een vrij wezen. Ze zei: “mens wordt wat je reeds bent, een mens.” Wij mogen wat deze erkende kerklerares betreft waar Vader staat, ook Moeder lezen. Of waar zoon staat, dochter. Als we ons voorstellen dat Jezus net zo goed een jonge vrouw had kunnen zijn die moedig voor haar mening uitkomt, wordt het allemaal wat beter te begrijpen. Dan hoef ik dus niet per se een voorbeeld te nemen aan moeder Maria, als ik voor mijn werk een presentatie moet geven voor 250 ‘man’. En mijn partner hoef ik dus niet voortdurend gehoorzaam te zijn. Ik mag spelen met de gedachte: mijn wil geschiede vandaag. Zoveel te goddelijker is de vrijpartij!

Eerbiedig

Terug naar de Rozenkrans. Nu ik meer weet van de lange, pulserende gebedenreeks, ben ik toch wel gegrepen door zijn schoonheid. Het ritme lijkt op een dans van man en vrouw. Zo beschouwd begrijp ik wel dat er meer vrouwelijke, dan mannelijke kralen zijn. De man (die ook vrouw kan zijn), leidt met stevige passen. De vrouw (die net zo goed man mag zijn) maakt kleinere, maar sierlijke passen. Ze wervelt en straalt: het draait om haar. Bidden en dansen lijken op elkaar. Beide gaan erom, energie op te doen en te integreren. Als een chemische reactie. Niet voor niets gaan de mensen eerbiedig aan de kant, als een danspaar ‘in the flow’ is. Het is een onweerstaanbaar schouwspel; een ‘eredienst’ aan elkaar en de omstanders.

Hoogsteigen

Waar ik aannam, dat het christelijke geloof vooral ‘om de man draait’, is dus het misschien wel radicaal andersom. Of het is niet eens zo belangrijk. Het zijn van een man of een vrouw is slechts een vertrekpunt. Misschien moet elke universele mens leren, met stevige passen leiding te geven aan zichzelf – als een man - om uitbundig lief te kunnen hebben – als een vrouw. Wellicht valt het zwaar om structuur aan te brengen en richting te geven aan je leven. Maar het is zeker tien keer zo moeilijk om trouw te zijn aan jezelf. Als een moeder die met eindeloos geduld de kleine stapjes aanmoedigt. En er is oneindig veel moed voor nodig, gehoorzaam te zijn aan jouw unieke stem. Dat kan alleen met een 'hoogsteigen mengsel' van daadkracht en geduld - in een verhouding van 1 staat tot 10.